Kıbrıs Yumurtalık Kisti Tedavisi

Yumurtalık Kisti Nedir?

Yumurtalık kistleri, içi su dolu kesecikleridir. Kadın sağlığı söz konusu olduğunda ilk akla gelen yumurtalık kistleridir. Kadınlarda men döngüsü başladıktan sonra  yumurtalık kistine yakalanma riski oluşur. Yumurtalıkların görevi ergenlik döneminde başlayıp menopoz döneminde son bulduğu için ergenlik döneminde ve menopoz sonrasında yumurtalık kisti görülmez. İyi huylu yumurtalık kisti ve kötü huylu yumurtalık kisti olarak iki çeşittir. Bazı durumlarda yumurtalık kisti belirtileri verirken, bazı durumlarda hiçbir belirti göstermeyen kistler jinekolojik muayenede tesadüfen fark edilirler.

Neden Olur?

Yumurtalıklar, normal adet düzeni olan kadınlarda yapısal olarak yumurta kisti geliştirirler. Adetin bitmesi ile yumurtalıkta bulunan yumurta hücrelerinden biri büyümeye başlar ve kist halini alır. Bu kiste “folikül” adı verilir. Adetin ortalarında bu kist patlayarak içerisinde bulunan yumurta hücresi tüplere atılır. Bu patlama esnasında çoğu zaman karın içine çok az bir kanama olur ve vücut bu kanamayı kendisi absorbe eder.

Bu esnada bazı kadınlar regl döneminin ortasında olan bu kanama nedeni ile kasık ağrısı, bazen de hafif lekelenme şeklinde vajinal kanamalarının olduğunu fark ederler. Bu kanama doğal, olması gereken, yumurtlamayı gösteren bir işarettir. Endişeye gerek yoktur.

İşte bazen yumurtayı oluşturacak folikül adı verilen kistler patlamaz ve aşırı büyüyen yumurtalık kistlerine dönüşebilirler.

Belirtileri Nelerdir?

• Adet düzensizliği, lekelenme veya adet görememe
• Ağrılı adet görme
• Kasıklarda ağrı
• İlişki esnasında ağrı
• Karında şişlik
• Göğüslerde dolgunluk
• İdrar ve barsak şikayetleri
• Kilo alma
• Bulantı, kusma
• Tüylenme artışı
• Gebe kalamama
• Ani şiddetli keskin karın-kasık ağrısı

Fiziksel olarak kist belirtilerine rastlanamadığı için düzenli olarak jinekoloji muayenesi yapılmasında fayda vardır.

Tanısı Nasıl Konulur?

Genellikle jinekolojik muayene sırasında tesadüfen yumurtalık kisti görülerek tanı konur. Vajinal yolla veya karından yapılan ultrasonografi ile değerlendirme yapılarak kistin tipi ve kötü huylu olup olmadığı hakkında bilgi alınır. Tanı koymak için ayrıca hormonal testler ve dopler ultrasonografi yapılabilir. Nadiren bilgisayarlı tomografi, MR gibi ileri tetkiklere ihtiyaç duyulabilir.

Tipleri Nelerdir?

1. Folikül Kistler

20-50 yaş arasındaki kadınlarda en sık görülen kist tipidir. Gelişen yumurta hücresinin çatlamaması ve büyümeye devam etmesi ile oluşur. Kenarları düzgün sınırlı, gergin ve içinde berrak sıvı içeren kistlerdir. Ultrasonda siyah kese şeklinde görülürler. Genellikle 5 cm’den küçük çapta olup belirti vermezler.

Bu kistler doğum kontrol haplarının 2-3 kutu kullanılması veya kendiliğinden kaybolurlar. Uygulanan tedaviye rağmen küçülmeyen ya da büyüme gösteren kistler için ameliyat düşünülebilir. Ameliyat ile kisterin tedavisi mümkündür.

2. Hemorajik (Korpus Luteum Kisti)

Yumurtlama sonrasında folikül, yapısal değişikliğe uğrayarak “Korpus Luteum” adını alır ve progesteron hormonu salgılar. Bu yapının aşırı büyümesiyle veya bu yapının içine kanama olmasıyla “Korpus Luteum Kistleri veya Hemorajik Kistler” oluşabilir. Bu kistler folikül kistlerine göre genelde daha ağrılı ve büyüktürler. Doğum kontrol ilaçları veya kendiliğinden küçülüp iyileşebilirler. Hormon ürettikleri için adet döngüsünde gecikmeye neden olabilirler. Nadiren kistin yırtılması, patlaması veya kistin kendi etrafında dönerek kan dolaşımının durması nedeniyle karın içerisine kanama ve şiddetli ağrıya sebep olabilirler.

Aşırı büyüyen kistin yırtılması ya da patlamasına “Hemorajik Kist Rüptürü” denir. Çoğu zaman karın boşluğunda yırtılmaya bağlı oluşan kanama kendiliğnden dursa da kimi zaman yaşamı tehdit edecek duruma gelebilir. Böyle bir durumda ameliyat gereklidir.

Hemorajik kist hormon ürettiği için kısırlığa sebep olabilir.

Kanamanın şiddetli olduğunu gösteren belirtiler;

• Soğuk terleme
• Genel durum bozukluğu
• Şiddetli kasık karın ağrısı
• Bulantı, kusma
• Çarpıntı
• Göz kararması
• Baş dönmesi

3. Endometrioma (Çikolata Kisti)

Rahmin iç kısmını kaplayan endometrium adı verilen dokunun yumurtalıklar üzerine yerleşerek burada çoğalmasıdır. Yumurtalıklara geçen endometrium dokusuna “endometriozis” adı verilir. Küçük noktasal olan endometriozis odakları zamanla kendi içine kanayıp içi koyu kahverengi içerikli kist haline döner. Bu oluşan kistik yapıya endometriyoma adı verilir. Kistin içi çikolata gibi koyu kahverengi sıvı ile doludur. Bu nedenle “çikolata kisti” olarakta bilinir.

Sıklıkla ağrılı adet görme, birliktelik esnasında ağrı, kısırlık, kasık ağrısı gibi yakınmalar çikolata kisti belirtileri arasındadır.

Endometriozis rahatsızlığı karın içi organları, yumurtalıkları, tüpleri birbirlerine yapıştırabilir. Bu yapışıklıklar kasık ağrılarına ve kısırlığa yol açabilir.

4. Dermoid Kist (Teratom)

En sık 20 yaş altı genç kzılarda görülür. Bu kistler kıl, saç, kemik, diş ve yağ gibi dokular içerirler. Bu nedenle dermoid kist tanısını koymak ultrasonografi ile kolaydır. Bu kistlerin oluşumu anne karnında meydana gelen bir sorundan kaynaklanır.

Kist tespit edildiğinde laparaskopik yolla kapalı yöntemle yumurtalığa zarar vermeden çıkartılmalı. İçerisindeki kıl, saç, yağ ve diş gibi oluşumlar karın içine dağılmadan alınmalıdır. Dermoid kist %12 oranında her iki yumurtalıkta da görülebilir. Bu nedenle her iki yumurtalıkta çok dikkatli değerlendirilmelidir.

5. Kistadenom

Yumurtalık dokusunu dıştan saran yüzey tabakasından gelişen iyi huylu tümörlerdir.

6. Fibromlar

Rahimde gelişen miyomlar gibi bilardo topunu andıran içi dolu ve sert kitlelerdir. Kanser ile benzerliğinden dolayı operasyon gerektirir.

Yumurtalık Kisti ve Kanser İlişkisi

Yumurtalık kistleri % 80- 85 oranında iyi huyludurlar. İyi huylu kistlerin kanser yapma eğilimi olmamasına rağmen kişilerde farklı şikayetlere sebep olabilirler.

Kötü Huylu Yumurtalık Kisti, Aşağıdaki Durumlarda Ortaya Çıkabilir:

• İleri yaşlarda ortaya çıkan kistler,
•  Her iki yumurtalıkta kist varlığı
• İçi sıvı dolu kist yanında solid (katı, patates gibi içi dolu) yapının saptanması
• Etrafa yapışık, kenarları, sınırları düzensiz kistler
• Hızlı büyüme gösteren kistler
• Birden fazla sayıda, içlerinde katı kısımlar bulunan kistler
• Karın içinde sıvı birikmesine (asit) neden olan kistler
• Takiplerde kendiliğinden kaybolmayan veya büyüme gösteren kistler
• Tümör markeri adı verilen kan testlerinde yükselmelerle beraber olan kistler

Yumurtalık kistinin kanser olduğundan şüphelenilmesi durumunda ameliyatın, deneyimli bir doktor tarafından yapılması yayılmayı önlemek için çok önemlidir. Ameliyat esnasında alınan parçanın tanısının hemen koyulması için patolojik değerlendirme şarttır.

Yumurtalık Kistinin Torsiyonu Ne Demektir?

Kistin kendi etrafında dönerek kendi kan dolaşımını bozmasıdır. Yumurtalığın boğulması da denir. Kan dolaşımı bozulur ve dokular canlılığını kaybeder. Bu oldukça ağrılı bir durumdur. Torsiyon riski özellikle çapı büyük kistlerde ve dermoid kistlerde daha fazladır. Bu durumda operasyon için zaman kaybedilmemelidir. Yumurtalık kisti operasyonu için laparoskopi tercih edilir. Yumurtalık kisti tedavisi için geç kalınırsa yumurtalık kaybedilebilir.

Yumurtalık Kisti Tedavisi

1. İlaç tedavisi

İyi huylu yumurtalık kistlerinde en sık kullanılan tedavi şekli doğum kontrol hapı kullanımıdır. Doğum kontrol hapları basit yumurtalık kistlerinde % 90 oranında tedavi sağlamaktadır. Hap kullanımı sırasında yapılan ultrasonografi ile büyüklük takip edilir. İlaçla küçülme sağlanamayan kistlerde operasyon düşünülebilir. GnRH analogları adı altında toplanan ilaçlar daha çok çikolata kistlerinin operasyon öncesi küçültülmesi veya operasyon sonrası tekrarını engellemek için kullanılsada operasyon öncelikle tercih edilir.

Yumurtalık kisti tedavisine kistin boyutu, ultrason görüntüsü, iyi yada kötü huylu olma şüphesine göre karar verilir. Genellikle yumurtalık kisti ameliyatları ile bu sorun ortadan kaldırılır.

2. Cerrahi tedavi

Yumurtalık kisti tedavisi normal ameliyat veya laparoskopik yöntemle yapılabilir. Operasyonun şekline yapılan tetkikler sonucuna göre karar verilir. Ayrıca yaş, doğurganlık ve kistin büyüklüğü ile karakteri rol oynar. Özellikle kanser şüphesi olan kistlerde laparoskopi yöntemi kullanılmaz. Kötü huylu kistlerde temel amaç kistin zarar görmeden çıkartılmasıdır.

-Laparoskopi

Kapalı ameliyat anlamına gelen laparoskopi, yumurtalık kistlerinde ilk tercih olmalıdır. Çok büyük kistler, kanser ihtimali yüksek kistler dışındaki kistlerde her zaman tercih laparoskopi denilen kapalı endoskopik yöntemdir.

-Laparotomi

Laparotomi operayonu günümüzde artık tercih edilmiyor. Ancak büyük kistlerde ve kötü huylu olma ihtimali yüksek kistlerde kullanılabilir. Ameliyat sırasında kistle birlikte gerektiği zaman yumurtalığı da almak gerekebilir.